Κατερίνα Παπακώστα: Ο "άνθρωπος" το νέο δόγμα μας

Η ψυχιατρική μεταρρύθμιση είναι μια εξαιρετικά ευαίσθητη μεταρρύθμιση, καθώς έχει να κάνει κυρίως με το κοινωνικό στίγμα, το οποίο αιωρούταν γύρω από τους ψυχικώς πάσχοντες. Στόχος της νέας πολιτικής ηγεσίας τουΥπουργείου Υγείας είναι να προχωρήσουμε με γοργούς ρυθμούς μεν, αλλά και με σταθερά και στέρεα βήματα. Θέλουμε αφενός να αναχαιτίσουμε το κοινωνικό στίγμα που συνόδευε τους ψυχικά ασθενείς, να τους αποασυλοποιήσουμε, και το σημαντικότερο, να αλλάξουμε όλοι, ως κοινωνία νοοτροπία απέναντι στην ψυχική υγεία. Πλέον, η ψυχική υγεία εντάσσεται στα νοσοκομεία, για να μπορεί κάποιος απενοχοποιημένα να λάβει υπηρεσίες ψυχικής υγείας, όπως θα προσέφευγε για οποιαδήποτε πάθηση, χωρίς κοινωνικό στιγματισμό.

Πυρήνας και κύριο μέλημα της ψυχιατρικής μεταρρύθμισης ο άνθρωπος και η ανθρώπινη αξία και αυτό είναι το νέο δόγμα μας. Οι ανθρώπινοι πόροι, οι οικονομικοί πόροι και οι κτιριακές εγκαταστάσεις ακολουθούν, υπηρετώντας αυτόν τον σκοπό. Στόχος της ψυχιατρικής μεταρρύθμισης είναι η προστασία των δικαιωμάτων των ψυχικά πασχόντων και η άρση του κοινωνικού στίγματος σε βάρος τους.

Προς την κατεύθυνση αυτή απέστειλα πρόσφατα συστάσεις προς τις δομές ψυχικής υγείας δημοσίου και ιδιωτικού δικαίου, σχετικά με τα δικαιώματα των ληπτών των υπηρεσιών ψυχικής υγείας. Σε αυτές υπογραμμίζεται ότι όλες οι δομές που παρέχουν υπηρεσίες στους ψυχικά πάσχοντες θα πρέπει να λαμβάνουν τα απαραίτητα μέτρα, ώστε να διασφαλίζουν την προστασία των δικαιωμάτων των ληπτών υπηρεσιών ψυχικής υγείας, σύμφωνα με τη Διεθνή Σύμβαση του ΟΗΕ που κυρώθηκε από το ελληνικό κράτος, τα πρότυπα και κριτήρια ποιότητας που ορίζει ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας για τις υπηρεσίες ψυχικής υγείας, όπως προκύπτουν από τη Σύμβαση του ΟΗΕ, καθώς και τις συστάσεις της Ειδικής Επιτροπής Ελέγχου Προστασίας των Δικαιωμάτων των Ατόμων με Ψυχικές Διαταραχές.

Στο πνεύμα αυτό, η πολιτική για την ψυχική υγεία θα πρέπει να προάγει τα δικαιώματα των ασθενών, όπως η ισότητα και η εξάλειψη των διακρίσεων, το απαραβίαστο της προσωπικής ζωής, η αυτονομία, η σωματική ακεραιότητα, το δικαίωμα πληροφόρησης και συμμετοχής, η ανεξιθρησκία, το δικαίωμα του συνέρχεσθαι και της ελεύθερης κίνησης. Ακόμα τονίζεται πως τα άτομα με ψυχικές διαταραχές έχουν δικαίωμα απόλαυσης του υψηλότερου δυνατού επιπέδου υγείας, χωρίς διακρίσεις και θα πρέπει παρέχεται ελεύθερη ή προσιτή υγειονομική περίθαλψη στο ίδιο εύρος, ποιότητα και επίπεδο, όπως και στους λοιπούς πολίτες. Κάθε άτομο με ψυχική διαταραχή έχει αξίωση στην περίθαλψη (εκούσια και ακούσια), δηλαδή στην πρόσβαση σε υπηρεσίες ψυχικής υγείας, στη διάγνωση τυχόν ψυχικής διαταραχής και στη λήψη των πλέον κατάλληλων και σύγχρονων επιστημονικά υπηρεσιών. Προσιτές υπηρεσίες ψυχικής υγείας σημαίνει κατάλληλος χώρος (εγγύτητα στον τόπο διαμονής, τομεοποίηση) χρόνος (ωράριο λειτουργίας των υπηρεσιών), αλλά και κουλτούρα («πολιτισμική» προσβασιμότητα).

Στο πλαίσιο αυτό, με την προσπάθεια αποασυλοποίησης των ψυχικά πασχόντων με μακρά παραμονή στα Ψυχιατρικά Νοσοκομεία της χώρας και μετάβασής τους σε ενταγμένες στην κοινότητα μονάδες (ξενώνες, οικοτροφεία, προστατευμένα διαμερίσματα) επιχειρείται ακόμα και η διαφοροποίηση της νομικής τους θέσης και των δικαιωμάτων τους, από την σχεδόν πλήρη έλλειψη δικαιωμάτων και ευθυνών που συνεπάγεται η ζωή στο άσυλο, στη σταδιακή ψυχοκοινωνική αποκατάσταση και ανάκτηση της ελευθερίας και της αξιοπρέπειάς τους.
Με τον τρόπο αυτό τους φέρνουμε ένα βήμα πιο κοντά στην κοινωνία, στο «εμείς», στην πραγματική ζωή.

Κατερίνα Παπακώστα-Σιδηροπούλου: Υφυπουργός Υγείας

Πηγή: ΠΑΡΑΣΚΗΝΙΟ